BOŽANSKA LJUBAV

SADRŽAJ

1. U svetu jedva da se i razume šta je ljubav; a ipak je ljubav - čovekov život (br. 1–2)

2. Gospod je sama ljubav, jer je On i sam život, dok su ljudi i anđeli isključivo primaoci (3–4)

3. Život, koji je Božanska ljubav, poseduje postojanje u formi (5–8)

4. Ta forma ne predstavlja ništa drugo do - korisne stvari, i to u celokupnosti (9–10)

5. U takvoj formi je čovek kao pojedinac (11–16)

6. U takvoj formi je čovek uopšte (17–18)

7. U takvoj formi je nebo (19)

8. Sve postojeće stvari sveta poseduju takvu formu (20)

9. Postoji onoliko naklonosti, koliko i korisnih stvari (21–22)

10. Postoje rodovi i vrste naklonosti i beskrajno mnogo varijeteta vrsta sve do u beskonačnost; identično važi i za korisne stvari (23–27)

11. Postoje stupnjevi naklonosti i korisnih stvari (28–31)

12. Svaka korisna stvar crpi svoj život iz opšte korisne stvari, i iz nje proističu potrebne, korisne i prijatne životne stvari u skladu sa kvalitetom korisnih stvari i kvalitetom njihovih naklonosti (32–34)

13. Dokle god čovek biva u ljubavi prema korisnim stvarima, dotle on biva i u ljubavi prema Gospodu, i, takođe voli bližnjeg, i, konačno, dotle on uopšte i biva čovekom (35–40)

14. Oni koji vole sebe iznad svega, i koji vole svet kao sebe, niti su ljudi, niti su u Gospodu (41–42)

15. Ako čovekova naklonost i zanimanje ne predstavljaju korisne stvari, on nije razuman (43–46)

16. Svaki čovek jeste naklonost; a postoji toliko različitih naklonosti, koliko ima i ljudi koji su se rodili i koji će se tek rađati, sve do večnosti (47)

17. Čovek zadobija večni život u koji je skladu sa njegovim korisnim stvarima (48–51)

18. Ljudska volja nije ništa drugo do - njegova naklonost (52–55)

19. U Reči, “voleti” znači: činiti korisne stvari (56–57)

20. Ljubav proizvodi toplotu (58–59)

21. Božanska ljubav, koja je i sam život, pomoću toplote stvara duhovne životinjske forme, i svaku postojeću stvar u njima (60–63)

14. Oni koji vole sebe iznad svega, i koji vole svet kao sebe, niti su ljudi, niti su u Gospodu

41. Oni, koji vole sebe i svet, poseduju sposobnost da proizvode korisne stvari, i oni ih, zaista i proizvode; međutim, kod ovakvih ljudi, naklonosti, koje su usmerene ka korisnim stvarima, nisu dobre naklonosti, s obzirom na to, da takve naklonosti potiču od sebe i odnose se na sebe, a nisu od Gospoda, i ne odnose se na bližnjeg. Oni govore, zaista, i čak ubedjuju druge u to da se te naklonosti odnose na bližnjeg, i to - kako u širem, tako i u ograničenom smislu; to jest, da se te naklonosti odnose na crkvu, domovinu, društvo, kao i na njihove sugrađane. Neki se čak usuđuju da kažu da se te naklonosti odnose na Boga, jer su iz njegovih zapovesti u Reči; i takođe govore da su te naklonosti od Boga, budući da su dobra, a svako dobro je od Boga; međutim, nasuprot tim tvrdnjama, jasno je da se korisne stvari, koje takvi proizvode, odnose isključivo na njih same, jer su od sebe, a odnose se na bližnjeg samo pod uslovom da iz toga, opet, mogu izvući neku korist za same sebe. Ovakvi su opšte poznati, i lako ih je razlikovati od onih, koji proizvode korisne stvari od Gospoda, uzimajući u obzir bližnjeg, kako u širokom, tako i ograničenom smislu, po tome što gledaju na sebe i na svet u svemu, i vole reputaciju zadobijenu zbog proizvodnje korisnih stvari, koje oni, međutim, proitvode isklučivo radi mnoštva sebičnih ciljeva koji ih motivišu, a koje objedinjuje težnja za sopstvenim benefitom. Takve osobe se mogu pokrenuti da proizvode korisne stvari u samo onoj meri, u kojoj vide sebe, kao i ono, što je njihovo sopstveno; štaviše, sva njihova uživanja ne predstavljaju ništa drugo do - telesna uživanja, a upravo to i jeste ono, što traže od sveta. Možda je moguće ilustrovati kakva je vrsta ljudi u pitanju, pomoću ovog poređenja: Oni sami jesu glava; svet je telo; crkva, zemlja i sugrađani su stopala; a Bog je cipela. A onima, koji vole5 korisne stvari isključivo iz ljubavi prema korisnim stvarima samim, Gospod jeste glava; crkva, zemlja i građani (koji su bližnji) su telo do kolena; a svet predstavlja stopala, od kolena do tabana; a oni sami su tabani, koji su lepo obuveni. Stoga je jasno da oni, koji proizvode korisne stvari od sebe, to jest, iz ljubavi prema sebi, jesu u potpunosti obrnuti, i da u njima nema ničega ljudskog.

42. Postoje dva porekla svih postojećih ljubavi i naklonosti; prvo poreklo je sa nebeskog Sunca, što je čista ljubav; drugo poreklo je, pak, sa svetskog Sunca, koje je čista vatra. Oni, čija ljubav jeste sa nebeskog Sunca, jesu duhovni i živi, a Gospod ih je uzdigao iz njihove sopstvenosti [proprium]; dok su oni, čija je ljubav potekla sa svetskog Sunca, prirodni i mrtvi, pri čemu su sami potopljeni u svoju sopstvenost [proprium]. Iz toga proizlazi da oni, u svim objektima koji im ulaze u vidno polje, vide isključivo prirodu; čak i ako biva slučaj da takvi priznaju Boga, oni to čine verbalno, međutim, ne i srcem. To su oni, koji u Reči bivaju označavani pobornicima Sunca, Meseca i čitave nebeske vojske. U duhovnom svetu se zaista pojavljuju kao ljudi, međutim, u svetlu neba se, nasuprot, pojavljuju kao čudovišta; a sami pred sobom se pojavljuju kao život, dok se, nasuprot, pred anđelima pojavljuju kao smrt. Među njima je mnogo onih koji su u svetu smatrani učenima; i, čemu sam se često čudio, oni sami sebe smatraju mudrim, jer sve stvari pripisuju prirodi i razboritosti, čak i smatrajući da su svi drugi, osim njih, priglupi i prosti.

6. U takvoj formi je čovek uopšte

17. Pod čovekom, u najopštijem smislu, misli se na ceo ljudski rod; pod čovekom u opštem smislu se podrazumevaju ljudi iz jednog kraljevstva uzeti svi zajedno; u smislu koji su manje opšti, misli se na sve ljude iz jedne provincije unutar jednog kraljevstva; u smislu koji je još manje opšti, misli se na sve ljude iz jednog grada; a u posebnom smislu, misli se na sve ljude iz jedne kuće; najzad, u individualnom smislu, misli se na jednog pojedinačnog čoveka. U Gospodnjim očima, ceo ljudski rod jeste kao jedan čovek; svi u kraljevstvu su takođe kao jedan čovek; takođe, svi u provinciji, svi u gradu, i svi u kući su, opet, jedan čovek. Ne misli se da se na taj način vide svi ljudi okupljeni zajedno, već se vide korisne stvari u njima. Oni, koji su od dobre koristi, odnosno, koji proizvode korisne stvari od Gospoda, kada se posmatraju zajedno, vide se kao čovek koji biva savršen u formi, i koji je lep; oni su takvi jer proizvode korisne stvari isključivo zato, što su te stvari korisne; to jest, oni vole korisne stvari zato što su one od koristi za kuće, gradove, provincije, kraljevstva ili, pak, za celi svet. Međutim, oni, koji proizvode korisne stvari, ali ne zbog njihove korisnosti, već samo radi sebe samih ili radi sveta, takođe se pred Gospodom pojavljuju kao jedan čovek, ali - kao nesavršen i deformisan čovek.

Iz onoga što je sada rečeno, može se videti kakav Gospod ima odnos prema ljudima u svetu, to jest, može se videti da se On odnosi prema svakom pojedincu u skladu sa njegovom korisnošću, kao i da se On odnosi prema ljudima u masi kao prema korisnim stvarima, objedinjenim u obliku čoveka. Pod korisnim stvarima se podrazumeva korisnost funkcije svakog čoveka ponaosob, a to su korisne stvari koje proističu od njegove službe, težnje i zanimanja. U Gospodnjim očima, ove korisne stvari jesu - dobra dela.

18. Dok se svi ljudi, u kome god kraljevstvu da žive, pojavljuju pred Gospodom kao jedan čovek, i to u skladu sa njihovom ljubavlju prema korisnim stvarima, očigledno je da se svi Englezi pojavljuju pred njim kao jedan čovek; isto tako svi Holanđani, svi Nemci, Šveđani i Danci, takođe, Francuzi, Španci, Poljaci, Rusi; ali svaki narod u skladu sa svojom korisnošću.

Oni, iz nekoliko kraljevstava, koji vole korisne stvari svojih službi zbog samih tih korisnih stvari, pojavljuju se, svi zajedno, kao čovek-anđeo; a oni, pak, koji vole korisne stvari svojih službi samo radi ličnih zadovoljstava, lišenih korisnosti, svi zajedno, pred Gospodom, izgledaju kao čovek-đavo. Trgovci, u čoveku-anđelu, su oni, koji vole trgovanje i vole bogatstvo radi same trgovine, a istovremeno gledaju ka Bogu; međutim, trgovci, u čoveku-đavolu, jesu oni, koji vole bogatstvo i vole trgovinu isključivo radi bogatstva samog. U potonjima postoji pohlepa, koja je koren svih zala, dok kod prethodnih nema nikakve pohlepe.

To stoga, što voleti isključivo bogatstvo, ali ne voleti, pritom, nikakvu korisnu stvar koja bi iz tog bogatstva mogla da proizađe, to jest, smatrati da je bogatstvo na prvom mestu, dok su trgovina i trgovanje na drugom, mora biti odraz pohlepe. Takvi su ljudi korisni kraljevstvu, ali uglavnom tek nakon njihove smrti, budući da tada njihovo bogatstvo prelazi u javnu korisnu stvar onih, koji se bave trgovinom; korist, koja se tada stekne iz takvog bogatstva jeste korist za kraljevstvo, ali ne i za duše onih koji su ga sakupili.3 Jednom rečju, akumulacija bogatstva trgovanjem samo radi bogatstva je jevrejska trgovina; a akumulacija bogatstva trgovanjem radi trgovanja je holandska trgovina. Bogatstvo nije štetno za ove potonje, ali jeste za prethodne.